Pertsonaia historikoak

Pertsonaia historikoak

Hiru dira Soraluzeko herrian egon diren armagintzari lotutako pertsonaia historiko garrantzitsuenak, Lamot, Calonje eta Larrañaga. Lehenengo biak inginieroak eta enpresa zuzendariak, hirugarrena berriaz, armagina eta historialaria. Hirurek armagintzari egindako ekarpena kontaezina da. Tamalez, armagintzaren mundua gizonezkoak kontrolatua izan da hein handi batean, emakumeek lantegietan lana egiten zuten arren, zuzendaritza eta agintaritza karguetan beti gizonezkoak egon ohi ziren. Hori da pertsonaia historikoen artean emakumezko bakar bat ere ez azaltzearen arrazoia.

Florencio Joseph Lamot.

Lamot, Flandrian jaio zen 1701. Urtean, ondoren Euskal Herrira etorri zen, konkretuki Soraluzeko Erret Lantegian kontadore bezala lan egitera. Pertsonaia esanguratsua da, orduango Soraluzeko armagintza aktibitateari buruzko hainbat lan argitaratu zituelako. Garrantzikoena, Mapa Topographica de Plasencia deituriko lana da, Lamoten grabatua ere deitzen zaio; mapa honetan Erret Lantegian egiten ziren lanen prozesu industrialak deskribatzen dira testu eta ilustrazioen bitartez, Herri zaharraren mapa ere ageri da.

Orduko garaiak deskribatu eta ezagutzeko aukera ematen duen dokumentu bakarrenetakoa da Lamoten Grabatua, horrek egiten du horren garrantzitsua, testigantza idatzia baita.

Mapa Topographica de Plasencia
Alejandro de Calonje y Motta

Calonge, Soraluzeko armagintzari lotutako pertsonaia historiko garrantzitsuenetakoa da; militarra eta enpresa gizona izan zen, 1881en jaio eta 1955an zendu zena. Soraluzeko semea, aitaren bidea jarraituz, kapitain izatera heldu zen, honez gain SAPAko zuzendari ere izan zen hil artean. SAPA, Sociedad Anonima Placencia de las Armas, gaur egun, kanoi fabrika deitzen zaiona zuzendu zuen 1935. urtetik hil artean.

Herrian oso ezaguna argazki hau, bertan, Alejandro Calonje ageri da (eskuinean), ondoan Francisco Franco diktadorea duelarik. Pasarte hau Francok SAPAra egindako bisitakoa da.

Gaur egun, Calonjeren pertsoinaiaren presentzia Soraluzen Alejandro Calonje auzunearen izenean aurki dezakegu, baita Andoainen eta Reinosan. Esan daiteke, herriak eman duen pertsonaia historiko garrantzikoenetakoa dela.

Francoren bisita SAPAn (1941)
Ramiro Larrañaga Fernández de Arenzana

Armagintzan lan egiten zuen familia batean jaio zen. Neba-arrebetan nagusiena zenez, aita hil zitzaienean, izeba monja baten bidez, Iruñera bidali zuten ikastera. Han zegoela, 1936ko gerrak harrapatu zuen, eta artean nerabea zela, 15 urterekin, erreketeekin frontera joan behar izan zuen.

Gerratik Soraluzera bueltatu zenean, grabatzaile lanari ekin zion Kanoi-Fabrikan, honekin batera, apaindurazko grabaketa ikasi zuen Eibarko eskopeta lantegi batean. 1945 urtetik aurrera maisu moduan lan egin zuen Kanoi-Fabrikan. Jakin minak bultzatuta, zizela grabatuetan erabiltzeko modu berriak ere garatu zituen. Ikaskuntza eta lan guzti honekin arlo honetan maisu handia bihurtu zen.

Soraluze Monografía histórica liburuaren azala

Larrañagaren lana oparoa eta askotarikoa izan zen ordutik aurrera, grabaketarekin lotutako lanez gain, idazlea, historialaria eta armetan aditua ere izan zen. Asko dira berak idatzitako artikulu eta liburuak, eta batez ere aipagarria da Soraluzeko herriari buruz egindako ekarpena.

2003. urtean Beñat Doxandabaratz Otaegik elkarrizketatu zuen, Errebolberra euskaldun batek asmatu zuen izeneko argitalpenean.